De jeugd van tegenwoordig heeft niet zoveel met het lezen van boeken. Ja… ze lezen wel veel, maar dat is via de sociale media en dat is toch wat anders dan een verhaal. Vaak zijn de eerste boeken die ze tegenkomen, na misschien een verplichte boekbespreking op de lagere school, de boeken die ze moeten lezen in verband met het Schoolexamen (SE) Nederlands. In het algemeen zijn dat bepaald geen superinteressante verhalen (laat staan spannende) en het gevolg is vaak een grote worsteling om ‘er door heen te komen’ of de boeken worden gewoon niet allemaal gelezen. Het is zeker NIET de manier om kinderen te laten ervaren dat boeken lezen enorm waardevol kan zijn (is).
Ikzelf heb die literatuur ook afgewerkt en ook ik vond de meeste boeken niet de moeite waard, zeker niet in vergelijking met de spannende boeken die ik gewend was te lezen. Voor mij waren die boeken echter een ‘vuiltje’ dat tussendoor even weggewerkt moest worden en vervolgens ging ik weer vrolijk verder met het kopen en lezen van spannende verhalen.
Als je kinderen wilt laten meemaken hoe gaaf en spannend verhalen kunnen zijn, dan moet men een paar veranderingen doorvoeren. Allereerst moet men de kinderen op middelbare scholen verplichten om naar eigen keuze een boek te lezen. Dat impliceert dat je als leraar ze ook informatie over en voorbeelden van de mogelijkheden geeft. Laat ze lekker Harry Potter lezen of bijvoorbeeld ‘De hongerspelen’.
Daarnaast moet men afstappen van een literatuurlijst die al jaren en jaren gangbaar is. Pas geleden had ik een Havo-5 leerling die bezig is met ‘Oeroeg’ van Hella Haase, geschreven in 1948, zich afspelend in Indonesië. Waarom moet je een kind dat in deze tijd leeft opzadelen met een omlijsting die voor hem volstrekt onduidelijk is. Cyber-pesten, loverboys, gameverslaving… er zijn genoeg moderne verhalen die de kinderen meer zullen aanspreken. Nog beter is om ze ruimte te geven ook ‘niet literatuur’ te lezen.
Hoe het nu precies zit met die literatuurlijsten is me niet echt duidelijk. Het ene jaar mag een bepaald boek wel, het andere jaar weer niet. Literaire thrillers mogen soms niet en soms wel ook en een boek als ‘Er komt een vrouw bij de dokter’ wordt afgewezen. Verschilt dit per school of zelfs per leerkracht?
Het zijn nog dezelfde boeken (ongeveer) die ik veertig jaar geleden op mijn lijst had staan, aangevuld met wat boeken van Caribische schrijvers. Ik heb het gevoel dat die (antieke) lijsten er alleen maar zijn, omdat er boeken op staan die de leraren hebben gelezen. Als jij als leerling dan met een nieuw boek komt, dan moet de leraar die ook gaan lezen en ja… tja…
Hoe bevorder je lezen? Het is op het SE maar een kort gesprek dat over een deel van die boeken wordt gevoerd. Daarvoor is die leesworsteling nodig en vermoord je de wil bij kinderen te kunnen genieten van boeken. Als ze naar Nederland gaan om verder te studeren is er geen hond die ze vraagt welke boeken ze gelezen hebben. Zijn die boeken op die lijst dan zo vreselijk waardevol?
Geef mij maar een boek als ‘De noodkreet in de fles’, waarin een met bloed beschreven stuk papier wordt gevonden in een aangespoelde fles. Afdeling Q, opgericht om ‘cold cases’ te ontrafelen weet er wel raad mee. Heerlijk om te lezen en vol humor.